Ziek of gezond?

28-01-23

Ben jij ziek of ben jij gezond?

We zijn gewend om mensen in twee groepen te verdelen: ziek en gezond. Is het realistisch om het zo zwart-wit te stellen? En wat betekent ‘ziekte’ en ‘gezondheid’ dan?

Is een mens altijd niet een beetje ziek en gezond tegelijkertijd?

Een definitie van gezondheid die wel eens wordt gebruikt is dat er bij gezondheid een afwezigheid van ziekte is. Een andere definitie: Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet van louter het ontbreken van ziekte. Volgens sommige een nogal verouderde en idealistische definitie. Als een meer dynamisch alternatief zou 'Health as the ability to adapt and to self manage, in the face of social, physical and emotional challenges’ kunnen dienen. (1) Over wat nou eigenlijk gezondheid is en wat ziekte is, kunnen de meningen nogal verschillen.

Vanuit de orthomoleculaire geneeskunde zou je ziekte onder andere kunnen zien als een onmogelijkheid om automatisch de homeostase te kunnen herstellen. Alles in het lichaam behoort in balans te blijven, dat noemen we homeostase. Die homeostase wordt echter continue verstoord door de veranderende wereld in en om je heen. Bij gezondheid lukt het om steeds weer terug in balans te komen. Bij ziekte vervalt men echter in een neerwaartse spiraal, waar de homeostase niet meer terug hersteld wordt, maar steeds verder uit balans raakt. Het doel van geneeskunde is in zo’n geval dus om die neerwaartse spiraal te doorbreken en om te draaien naar een opwaartse spiraal van herstel.

Waar zit de fout?

Wordt ziekte dan veroorzaakt door een fout? Bij ziekte gaat er iets mis, zo lijkt het. En de grote vraag die men graag stelt is, waar zit de fout? Als het gaat over de westerse welvaartsziektes (zoals diabetes, obesitas, hart- en vaatziektes) zijn over het algemeen twee standpunten. De reguliere geneeskunde lijkt vooral uit te gaan van een fout in de mens zelf, de genen. Dat in combinatie met omgevingsfactoren zouden een ziekte doen ontstaan. De alternatieve geneeskunde wijst vooral naar het gedrag van die mens. De mens eet de verkeerde voeding en leeft zijn of haar leven verkeerd. Daar zit de fout.

Veel ziektes zou je uiteindelijk terug kunnen herleiden naar overbevolking. Doordat er steeds meer mensen leven op de aarde, komt er bijvoorbeeld een steeds groter tekort aan voedsel. Dit uit zich op verschillende plekken op de aarde, op verschillende manieren. Op sommige plekken betekent dit dat er weinig tot niets te eten is. Maar in het westen betekent het meer dat we vooral bewerkt en bespoten voedsel te eten hebben, wat niet bevorderlijk is voor de gezondheid. (2)

Ziekte en armoede gaan hand in hand. Van armoede word je ziek, maar van ziekte verarm je ook. Hoe langer je ziek bent, hoe meer je kwijtraakt. Je geld, je werk, je vrienden, je huis etc. Iemand die in armoede wordt geboren, wordt in zekere zin dus ook in de ziekte geboren. Het is nogal lastig om dan uit de armoede te komen. Zij die in armoede opgroeien, neigen juist zieker te worden. Iemand die te arm is, kan nog maar moeilijk daaruit komen zonder echte hulp.

De keuzes die mensen maken wat betreft voeding en leefstijl zijn niet per definitie helemaal vrije keuzes. Iemand kan willen kiezen voor volledig biologische voeding maar het in de realiteit niet kunnen betalen. Geen sprake van een fout, maar overmacht. Ook kun je niet vrijuit kiezen hoe je leeft. Als je een baan hebt, bepaalt jouw baas wanneer je waar moet zijn en hoe je dat werk moet doen. Je kunt van alles willen met betrekking tot bioritme en veel beweging op een dag, maar je hebt niet altijd de vrijheid om daar voor te kiezen. De dagelijkse praktijk is echt complexer.

Leven en ziek zijn

Dus waar zit de oorzaak van al die ziekten? Ik denk dat ziektes geen oorzaken hebben. De mens wordt al sinds het begin der tijden ziek. Ziek worden is een onderdeel van het leven. Wat soms echter wordt vergeten is dat herstel net zo goed een onderdeel is van het leven. Chronisch ziek zijn is niet normaal. Je bent als mens niet gemaakt voor het langdurig ziek zijn. Een ziekte hoort kort en krachtig te zijn, niet sluimerend.

Misschien is het niet zo realistisch om mensen te verdelen in ‘ziek’ en ‘gezond’ en zijn we eerder allemaal ziek en gezond tegelijkertijd. Het is een mooi streven om ziektes te voorkomen, maar helemaal voorkomen lijkt me niet menselijk. Maar iemand de ziek is, heeft zorg nodig. Als we zelf meer leven in de gezondheid, zorgen we voor de zieken. Omdat we van nature weten dat de rollen op een kwade dag eens omgekeerd kunnen zijn, en we dan zelf zorg nodig hebben. Ziektes worden niet veroorzaakt door fouten. Soms word je gewoon ziek en kun je door goede zorg weer herstellen.

Bronnen:

1) https://www.zonmw.nl/nl/over-zonmw/positieve-gezondheid/nieuwe-definitie-van-gezondheid-nodig/
2) https://www.pesticidereform.org/pesticides-human-health/