Zintuigelijke waarnemingen in de darm

05-02-23

Zintuigelijke waarnemingen worden vaak verdeeld in vijf of zes categorieën. We kunnen zien, horen, ruiken, proeven en voelen. En als zesde zintuig noemt men soms het denken. Dit is het zintuigelijke waarnemen wat we bewust doen. We hebben echter ook zintuigelijke receptoren die we onbewust gebruiken. Zo kun je ook onder andere met je gehele spijsvertering ‘ruiken’ en ‘proeven’. Hoe werkt zintuigelijke waarneming? Wat heeft dit nieuwe inzicht voor consequenties?

Als je iets eet, proef je dit door middel van smaakreceptoren op de smaakpapillen van je tong. Wanneer een bepaalde smaak in aanraking komt met deze receptoren, zetten zij bepaalde mechanismes in gang.
Verschillende smaken wijzen op verschillende chemische substanties. Zout wijst uiteraard op Natrium en Chloor (NatriumChloride = keukenzout), maar bitter wijst op de aanwezigheid van alkalische metalen (Natrium, Kalium, Calcium, Magnesium etc). Door een smaak waar te nemen, start onmiddellijk de productie van elektrische stroompjes (ion-transferten). Onder de tong stroomt veel bloed (rijk aan ijzer en calcium), waardoor deze elektrische effecten kunnen worden waargenomen onder de tong. Tijdens de ontwikkeling van de embryo is de basis van de tong verbonden met de schildklier via de ductus thyreoglossus (schildklierkanaal). Vlak voor de geboorte sluit dit kanaal zich, maar fungeert dit kanaal als geleider van ionen. Op deze manier kan de informatie die via de tong verkregen is van het voedsel, via de ductus thereoglossus, direct naar de schildklier. Daar kunnen de (bij)schildklieren het dorstgevoel aanpassen aan het natrium gehalte en de calciumbalans juist houden.(1)

Naast smaak, heb je ook receptoren die texturen kunnen waarnemen. Ook bevat de neus receptoren waarmee je kunt ruiken. De combinatie van deze receptoren creëert de ervaring die je hebt als je eet. Onderzoek laat echter zien dat een deel van deze receptoren niet alleen te vinden zijn in je mond en neus, maar ook in je andere organen die contact hebben met de buitenwereld, zoals bijvoorbeeld de longen.() Ook in je gehele spijsvertering zijn dit soort receptoren te vinden. Je proeft en ruikt dus ook met je darmen, maar dan onbewust.

Proeven met je darmen

Deze receptor moleculen bevinden zich op sensorische zenuwuiteinden en op hormoon-bevattende transducer cells (zoals cellen die serotonine bevatten) in de darmwand. Er zijn nu 28 phytochemische receptoren gevonden die specifieke stoffen uit planten en kruiden kunnen waarnemen.(2) Maar wat is de functie van het waarnemen van andere smaken in de darm?

Voor zoete smaken is het misschien vanzelfsprekend. Zodra er glucose wordt waargenomen, wordt dit in de bloedbaan opgenomen en insuline afgifte gestimuleerd in de pancreas. Maar wat is de functie van het waarnemen van bittere smaken in de darm? Het zou kunnen dat de stofjes die je microbioom produceren (metabolieten) kunnen worden waargenomen door dit soort receptoren. Het lijkt er echter ook op, dat wanneer deze receptoren bitter waarnemen, dit de afgifte van het hongerhormoon ghrelin stimuleert. Dit zou ook verklaren waarom men traditioneel een bitter aperitief neemt voor het eten, en waarom bijvoorbeeld gember de eetlust kan opwekken.

De receptoren in je neus die geuren waarnemen, zitten dus ook in je darm. Deze zitten echter alleen op de endocriene cellen, waar zij de hormoonafgifte reguleren.

Zinktekort en de darm

Je vermogen om te ruiken en proeven kunnen gigantisch afnemen bij een tekort aan zink. Ook speelt zink een cruciale rol bij de werking van je andere zintuigen. Wat betekent een tekort aan zink voor de darm? Kunnen deze zintuigelijke receptoren functioneren bij een tekort aan zink? Wat we weten van de microbioom, is dat een tekort aan zink een behoorlijke dysbiose veroorzaakt. Ook is zink cruciaal voor de aanmaak van hormonen en voor de werking van spijsverteringsenzymen.

Het lijkt erop dat zintuigelijke waarneming veel complexer is dan we dachten. Als iemand met een diepe zintuigelijke waarneming gevoeliger neigt te reageren op voeding en stofjes die in de lucht hangen, is dat dus eigenlijk heel logisch. Maar het benadrukt ook hoe belangrijk het is om bij gevoelige mensen rekening te houden met doseringen van bijvoorbeeld suppletie. Als iemand veel zintuigelijke informatie neigt waar te nemen, door te kijken, luisteren, voelen, ruiken etc, is het niet onlogisch als zo iemand ook via de spijsvertering meer informatie binnenkrijgt. Zo iemand kan dan veel heftiger reageren op biochemische stoffen. Voor een effectieve behandeling moet er dan met de juiste doseringen gewerkt worden, zodat suppletie geen averechts effect heeft.

Referenties

1) https://www.zoelho.com/ZoelhoNL/Publish/index.htm#t=Inleiding_Biochemie%2FDe_chemie_van_het_leven.htm%23Elementen&rhtocid=_12_1_0
2) Mayer, M. (2018) The Mind-Gut Connection. Harper Wave.